Helikonie nazwa tej rośliny wywodzi się od greckiej góry Helikon, mitycznej siedziby muz – patronek artystów i naukowców. Jej niezwykłe kwiaty koją drzemiącą w nas tęsknotę za tajemniczymi, dziwnymi egzotykami. Rodzina helikoniowatych (Heliconiaceae)spokrewniona jest z bananowcami, strelicjami, imbirami i paciorecznikami.
Należy do niej tylko jeden rodzaj helikonia(Heliconia) z ponad stoma gatunkami i przeogromną liczbąodmian botanicznych oraz uprawnych. Prawie wszystkie gatunki pochodzą z tropikalnych stref kontynentu amerykańskiego: Ameryki Środkowej, północnej części Ameryki Południowej oraz Wysp Karaibskich, nieliczne zasiedlają wyspy zachodniego Pacyfiku.
Niezwykle urodziwe
Helikonie są to rośliny zielne, nie drewniejące. Z ich kłaczy, pełzających tużpod powierzchnią podłoża, wyrastają skrócone pędy z liśćmi o długich pochwach. Pochwy te tworzą niby łodygę, osiągającą niekiedy 3 metry wysokości. Helikonie najczęściej rosną w dużych, kilkudziesięciopędowych kępach. Na przedłużeniu nibyłodygi rozwijają się wzniesione lub zwisające pędy kwiatostanowe w różnorodnych odcieniach żółci, pomarańczu,czerwieni, różu i zieleni. Właściwe kwiaty są niepozorne – żółtozielone, czasami z ciemnymi plamkami na wierzchołkach. W warunkach naturalnych wydzielają aromatyczny i słodki nektar, który skłania kolibry do zgłębiania dziobów w ich rurkowate nasady i tym samym do przenoszenia lepkiego pyłku. Po zapyleniu powstaje niebieskawy owoc – torebka nasienna. Wewnątrz znajdują się 2– 3 kuliste nasiona (odmiany uprawne w naszych warunkach nie tworzą owoców i nasion nawet przy sztucznym zapyleniu). Trwałość kwiatów jest niewielka – zamierają zazwyczaj po tygodniu, ale żywotność przy kwiatków przekracza miesiąc.
Ten fakt oraz egzotyczny wygląd helikonii sprawiły,że stały się one cenionymi roślinami uprawianymi na kwiat cięty. Ich plantacjezakłada się w gruncie w ciepłych strefach globu, produkcja szklarniowa w naszym rejonie jest nieopłacalna.
Ozdoba na lata
W sklepach ogrodniczych pojawiają się kwitnące okazy doniczkowe helikonii. Do uprawy w pojemnikach w warunkach domowychnadają się tylko nieliczne ich gatunki i odmiany (te o małych rozmiarach). Najlepiej pasuje do naszych mieszkań Heliconia psittacorum. Dorasta do 1 metra wysokości, a jej blaszkiliściowe mają około 40 centymetrów długości. Kwiatostany są wyprostowane i składają się z 3 – 8 kwiatów. Niektóre odmiany (Andromeda, Sherbet,Nicky) mogą kwitnąć cały rok, inne Choconiana, Double B Red, Lady Di) tylko od wczesnego lata do późnej jesieni. Przy prawidłowej pielęgnacji w ciągu roku mogą się pojawić 3 – 4 kwiatostany.W doniczkach uprawia się też,choć rzadko, H. augusta, H. rostrata i H. richardiana oraz mieszańce międzygatunkowe.
Czego potrzebują helikonie
Nasłonecznienie
Helikonie, niestety trzeba to stwierdzić, mają spore wymagania, które niełatwo zaspokoić. Helikonia jest rośliną wybitnie światłolubną. Należy jej zatem zapewnić najjaśniejsze miejsca w mieszkaniu. Jednak za silne promienie słoneczne mogą powodować powstawanie nekrotycznych plam, zwłaszcza na młodych liściach. Przy niedostatku światła roślina nie kwitnie.
Temperatura
Rośliny te wymagają temperatury od 20°C do 30°C i źle znoszą większe jej wahania. Ważne jest też, by przez cały rok miały ciepłe podłoże (około 20°C), zimą nie mogą więc stać na chłodnym parapecie.
Wilgotność
Helikonie potrzebują stale wilgotnej ziemi i dużo wilgoci w powietrzu. Do podlewania powinno się używać wody odstałej co najmniej przez dobę. Jej nadmiar trzeba koniecznie usunąć z podstawki. Zimą rośliny podlewamy oszczędniej niż latem. Jeśli powietrze jest suche, pomieszczenie należy nawilżać, np. w pobliżu roślin ustawiać naczynia z wodą.
Nawożenie
Wiosną i latem, raz w tygodniu, nawozimy helikonie 0,2% roztworem nawozu wieloskładnikowego dla roślin kwitnących, a jesienią – raz w miesiącu – roztworem o połowę mniejszym stężeniu. W miesiącach zimowych roślin nie dokarmiamy.
Doniczki
Do uprawy helikonii należy wybrać szerokie,lecz niezbyt głębokie pojemniki o objętości co najmniej 2 – 4 litrów. Im większa doniczka, tym dłużej można pielęgnować rośliny bez konieczności przesadzania i dzielenia. Na dnie pojemnika trzeba umieścić kilkucentymetrową warstwę drenażu.
Podłoże
Powinno być przepuszczalne, przewiewne i żyzne, o odczynie zbliżonym do obojętnego pH 5,5 – 5,6). Dobrze sprawdza się mieszanka torfowej ziemi kwiatowej (w ilości 50%) z dodatkiem drobnej, przekompostowanej kory sosnowej (20%), piasku rzecznego (20%) i perlitu (10%). Ponieważ helikonie mają wysokie wymagania pokarmowe, korzystne jest dodanie do każdego litra takiego podłoża 2 gramów nawozu o spowolnionym działaniu typu Osmocote lub Plantacote.
Dobrze znoszą przenosiny
Po dwóch latach uprawy helkonie są zazwyczaj tak duże, że ich kłącza nie mieszczą się w doniczkach. Rośliny przestają rosnąć i nie tworzą nowych kwiatostanów. To znak, że nadszedł czas na ich odmłodzenie, a tym samym i na rozmnożenie. Przystępujemy do tego zabiegu na przełomie marca i kwietnia. Po wyjęciu roślin z doniczek delikatnie usuwamy podłoże spomiędzy korzeni i kłączy. Części żywotne mają jasne zabarwienie, a te, które obumarły, przybierają ciemnobrązową barwę.
Za pomocą ostrego sekatora usuwamy najstarsze i martwe części, a młode kłącza tniemy na fragmenty z jednym lub dwoma ulistnionymi pędami oraz co najmniej jednym pąkiem (on da początek nowej łodydze). Cięcia powinny być wykonywane w miejscach naturalnych przewężeń, tak by rana była jak najmniejsza. Jeśli stare pędy mają dużo liści, 2 – 3 górne należy usunąć. Po zasypaniu ran sproszkowanym węglem drzewnym każda część rośliny sadzimy w osobnej doniczce na takiej samej głębokości, na jakiej rosła poprzednio. Okres ukorzenienia trwa zwykle miesiąc.
Helikonie potrzebują wówczas dużo wilgoci w powietrzu, wysokiej temperatury otoczenia, ochrony liści przed silnymi promieniami słonecznymi oraz ostrożnego podlewania (podłoże powinno być stale lekko wilgotne). Rozsadzone rośliny zakwitają po roku. rozmnażanie helikonii poprzez wysiew nasion nie jest w zasadzie praktykowane.
Zdjęcie autorstwa Gilberto Olimpio z Pexels
